Xuyên tiêu

Xuyên tiêu:

Tên khoa học: Zanthoxylum simulans Hance.

Họ khoa học: Rulanceae (họ cam quýt).

Tên gọi khác: Hoàng lực, xuyên tiêu, Hoa tiêu, Sưng, Trưng, Sâng, Lưỡng diện châm Hạt sẻn, Mác khén (cách gọi của dân tộc Thái), Chứ xá (tên thường gọi của người H’mông), Chiêu khạt (cách gọi của người Tày).

Tính vị: vị cay, hơi đắng, tính ấm và hơi độc. 

Quy kinh: Phế, Tỳ và Thận.

Giới thiệu:

Thân cây xuyên tiêu nhỏ và mọc thành bụi cao khoảng 1 – 2m. Thân có màu hơi đen, nhánh có màu đỏ nhạt. Nhánh có thể vươn dài đến 10m. Toàn thân và nhánh có nhiều gai ngắn. Lá kép mọc so le dài khoảng 20cm. Lá chét mọc đối có hình trái xoan và dài trung bình 9cm. Mặt lá chét có gai, màu mặt trên sẫm hơn mặt dưới.

Cây ưa sáng và chịu nhiệt tốt. Nó xanh tốt quanh năm và cho nhiều hoa quả. Quả khi già sẽ khô và tự bong ra để phát tán hạt. Hạt rơi xuống đất sẽ nảy mầm và phát triển thành cây mới. Bên cạnh đó, xuyên tiêu còn thuộc loại cây có khả năng tái sinh tốt sau khi bị chặt đốn. 

Hoa đơn tính, mọc thành chùm ở nách lá và có lông ngắn. Mỗi hoa có từ 4 – 5 cánh. Hoa màu trắng và có mùi thơm. Đài hoa hình chén, tràng hoa hình trái xoan. Mùa hoa thường bắt đầu trong khoảng tháng 3 đến tháng 4 thì dần kết quả. Quả khi sống có màu xanh, chín có màu đỏ nhạt và dễ tách ra. Mỗi quả có từ 1 – 5 hạt, có màu đen bóng và cứng. Hạt có hình trứng và đường kính từ 3 – 5mm. Quả nhiều nhất trong tháng 5 đến tháng 6.

Cây xuyên tiêu thường mọc hoang ở vùng có khí hậu nhiệt đới. Nó được tìm thấy nhiều ở phía đông Trung Quốc, Đài Loan, Triều Tiên, Campuchia và Lào. Ở Việt Nam, cây này được tìm thấy ở vùng trung du. Các tỉnh được tìm thấy nhiều là Lào Cai, Hòa Bình, Cao Bằng, Lạng Sơn và Vĩnh Phú. Dọc miền trung thì có Nghệ An, Hà Tĩnh, Đăk Lăk. 

Mô tả dược liệu: Quả nhỏ, khô, thường tập trung từ 1 – 3 – 5 quả trên một cuống chùm quả, xếp thành hình sao. Quả nang, khi chín nứt thành hai mảnh vỏ, mặt ngoài màu nâu xám, có nhiều điểm tinh dầu và vân sần sùi hình mạng; mặt trong màu trắng xám, nhẵn bóng. Hạt hình trứng, nhẵn bóng. Mùi thơm, vị cay tê lưỡi.

Thành phần hóa học: Vỏ rễ của cây xuyên tiêu có chứa alcaloid nitidin, flavon, glucosid diosmin. Hạt có 1% tinh dầu với thành phần chủ yếu là limonen (44%), geranial (12,14%), neral (10,95%), linalol (6,84%).

Bộ phận dùng: Rễ, cành, lá, vỏ thân và vỏ quả.

Cách bào chế: Rễ, cành, lá và vỏ thân cây rửa sạch, thái nhỏ và mang đi phơi khô sắc nước uống, tán lấy bột hoặc ngâm rượu uống. Ngoài ra, có thể dùng các nguyên liệu này ở dạng tươi hoặc chiết suất dạng dung dịch và tiêm trực tiếp vào tế bào. Quả cũng mang phơi khô. Khi dùng làm dược liệu, quả cần được sao cho đến khi thơm. Một số nơi chỉ dùng vỏ ngoài sau khi đã sao thơm.

Bảo quản: Các nguyên liệu sau khi phơi khô cần được đậy kín, để nơi khô ráo và tránh ánh nắng trực tiếp.

Tác dụng: 

• Dược lý:
  • Có tác dụng gây tê và giảm đau tại chỗ.
  • Tác dụng ức chế liên cầu khuẩn dung huyết, tụ cầu vàng, phế song cầu khuẩn, trực khuẩn lỵ, thương hàn và một số nấm ngoài da. Thuốc giết chết lãi đũa ở lợn.
  • Một liều nhỏ geraniol trong Xuyên tiêu có tác dụng lợi tiểu nhẹ.
  • Các thí nghiệm trên chuột cho thấy ranitidin và chelerythrine trong thành phần của Xuyên tiêu có tác dụng chống ung thư. Cụ thể, hai hoạt chất này làm giảm chỉ số giảm phân tế bào.
  • Bên cạnh đó, đối với bệnh bạch cầu hạt mạn tính, ranitidin và chelerythrine cũng có tác dụng tích cực trong điều trị. Ngoài ra, thí nghiệm khác trên chuột về công dụng của hoạt chất ranitidin cũng cho thấy khả năng ức chế viêm lên đến 50%.
• YHCT: khư phong hoạt huyết, làm tê giảm đau, giải độc tiêu thũng, thông lạc.

Ứng dụng chữa bệnh:

• Chữa đau do lạnh: đau dạ dày, viêm đại tràng, đau các khớp do lạnh…
• Trị tiêu chảy mạn tính do trong cơ thể bị lạnh.
• Điều trị đau bụng do giun lãi gây nôn mửa
• Chữa các chứng đau bụng do lạnh, thổ tả.
• Là một vị thuốc giải được độc, sát được trùng.
• Chủ trị chứng tê bại nhức mỏi do lạnh.

Ứng dụng bài thuốc:

Trị hư lao, gối lạnh, liệt dương, tay chân mỏi:

• Xuyên tiêu 40g, Lộc nhung 80g, Ngưu tất 60g, Nhục thung dung 40g, Phòng phong 1,2g, Phụ tử 40g, Quế tâm 1,2g, Thỏ ty tử 80g, Tục đoạn 40g, Viễn chí 1,2g, Xà sàng tử 40g.
• Tán bột, trộn với mật làm hoàn, to bằng hạt ngô đồng lớn. Mỗi lần uống 30 viên với rượu ấm.
• Tác dụng: Ôn thận dương, ấm lưng gối, mạnh gân xương. (Xuyên Tiêu Hoàn – Kê phong Phổ Tế Phương).

Chữa các chứng trung tiêu hư hàn, bụng đau, nôn, không thích ăn, có lãi đũa:

• Xuyên tiêu, Can khương, Nhân sâm. Sắc nước bỏ bã, gia đường phèn uống nóng.
• Tác dụng: Ôn trung bổ hư, giáng nghịch, chỉ thống. (Đại Kiến Trung Thang).

Trị vào tháng hè cảm hàn thấp, tiêu chảy không ngừng:

• Nhục đậu khấu 20g, Xuyên tiêu 40g. Tán bột, trộn với bột gạo hồ làm hoàn.
• Ngày uống 12-16g với nước cơm. (Xuyên Tiêu Hoàn II – Tiểu Nhi Vệ Sinh Tổng Lục Phương).

Chữa rắn cắn:

• Xuyên tiêu, phối hợp với hạt Hồng bì, rễ Ðu đủ làm thành bột bôi xung quanh vết cắn. (Kinh Nghiệm Dân Gian).

Chữa sỏi Gan, sỏi Mật: 

• Nhân trần 20g, Kim tiền thảo 30g, Cỏ xước 30g, Quả dứa dại 20g, Cỏ mực 16g, Chỉ xác 8, Cam thảo 4g.
• Sắc uống  ngày 1 thang. (Lương Y Uông Nhuyến).

Chữa phong thấp, khớp xương sưng đau:

• Xuyên tiêu, Cốt khí củ, Phòng kỷ, Ngưu tất, Tỳ giải, Cẩu tích, Dây đau xương, mỗi vị 12, sắc uống.

Chữa mụn ổ gà trong nách:

• Rễ Xuyên tiêu mài với giấm cho đặc mà bôi, khô lại bôi phết thêm, 2 ngày thì tiêu (Nam dược thần hiệu).

Chữa cảm lạnh đau bụng, hoặc thổ tả:

• Xuyên tiêu, Can khương, Phụ tử chế, Bán hạ chế đều 6g, sắc uống.

Chữa đau răng, sâu răng:

• Dùng quả Xuyên tiêu tán bột xỉa, hoặc dùng quả ngâm rượu ngậm, súc miệng.

Chữa rắn cắn:

• Dùng quả Xuyên tiêu, phối hợp với hạt Hồng bì, rễ Ðu đủ làm thành bột bôi xung quanh vết cắn.

Chữa chứng tích tụ do khí huyết ngưng kết thành bọc cục trong bụng (Nam dược hữu hiệu):

• Rễ xuyên tiêu, bạch lực, độc lực, hạt lau, nghệ đen (mỗi thứ 12 g) thái nhỏ, phơi khô, sắc với 400 mI nước còn 100 ml, uống làm hai lần trong ngày.
• Rễ xuyên tiêu (8g), rễ cúc áo hoa vàng và rễ kim sương (8g), rể chanh (8g), quả màng tang (8g), sắc uống làm hai lần trong ngày. Chữa cảm, cảm sốt, đau bụng, tiêu chảy.

Chữa đau bụng kinh niên:

• Rễ xuyên tiêu (8g), rễ ớt hạt tiêu (8g). ị chanh (10g) sao vàng, sắc uống. Kiêng ăn cá mè, cá trôi.

Chữa sốt nóng cao ở trẻ em, chữa đau thái dương:

• Quả xuyên tiêu (2g), lá diếp cá (8g)  giã nát, thêm nước, gạn uống.

Chữa đau bụng:

• Quả xuyên tiêu và vỏ cây muỗm lượng bằng nhau, sắc đặc hoặc ngâm rồi thêm nước uống.

Chữa rắn độc cắn:

• Quả xuyên tiêu (12g),/ễ đu đủ đực (10g), hông bì (2 – 3 hạt), dể tươi, giã nhỏ, thêm nước, gạn uống, bã đắp quanh vết thương. Các lương y I huyện Trùng Khánh (Cao Bằng) lại dùng quả xuyên tiêu phối hợp với rễ màng tang dưới dạng tươi như trên hoặc IpỊ khô tận bột, rắc vào vết cắn. Phương thuốc này dã chữa cho bộ đội và nhân dân dã ngoại ở vùng Việt Bắc hồi húng chiến chống Pháp.

 Khuyến cáo:

• Dùng xuyên tiêu ở dạng chiết xuất có thể gây dị ứng trong khoảng 10 phút sau khi tiêm. Biểu hiện cụ thể gồm xuất hiện mẩn ngứa toàn thân, nôn mửa, thở nhanh và tăng huyết áp. Cách xử lý là uống nước đường. Sau khoảng 1 giờ các triệu chứng dị ứng ngày sẽ hết.
• Những thông tin về thảo dược trên chỉ mang tính chất tham khảo, để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bệnh nhân xin vui lòng liên hệ với Thầy thuốc để được tư vấn: Lương y Hải Định – 0989186389.
• Tác dụng của sản phẩm có thể khác nhau tùy theo cơ địa, thể trạng mỗi người.

Nơi mua bán Xuyên tiêu đạt chất lượng ở đâu?

Thương hiệu PHÚC TIÊN MỘC do lương y giàu kinh nghiệm: NGUYỄN THỊ HẢI ĐỊNH chịu trách nhiệm điều hành và quản lý. Với phương châm đặt sức khoẻ của bệnh nhân lên hàng đầu trước thực trạng thuốc đông dược kém chất lượng, nguồn gốc không rõ ràng,… xuất hiện tràn lan trên thị trường đã và đang làm ảnh hưởng tới hiệu quả điều trị, ảnh hưởng tới sức khỏe của bệnh nhân cũng như uy tín của các lương y chân chính. Việc lựa chọn những địa chỉ uy tín để mua thuốc đông dược là điều rất quan trọng và cần thiết.

Xuyên tiêu là dược liệu quý, được sử dụng rộng rãi trong YHCT Việt Nam. Bạn hãy là bệnh nhân thông thái để chọn mua thảo dược ở những địa chỉ có uy tín, đảm bảo chất lượng, có giấy phép hoạt động như chúng tôi để có thể mua được những vị thuốc đúng, đạt tiêu chuẩn, chất lượng cao.

Tại thương hiệu có bản quyền uy tín PHÚC TIÊN MỘC. Chúng tôi cung cấp cho khách hàng những loại thảo dược sấy khô, sạch, đúng, chuẩn, chất lượng cao, giữ được dược tính, không chứa chất bảo quản có hại cho cơ thể bệnh nhân. Các thảo dược của chúng tôi đều đạt tiêu chuẩn của Dược điển Việt Nam, được ngành y tế kiểm nghiệm đạt chất lượng. Xuyên tiêu là dược liệu đã được bào chế theo Tiêu chuẩn BYT, được bán trực tiếp tại địa chỉ: 29/89 Vũ Đức Thận, phường Việt Hưng, quận Long Biên, Hà Nội và được bán online trên:

Website: phuctienbao.com

Facebook: facebook.com/thaoduocphuctienmoc

Zalo: 0353115611 – Cửa hàng Phúc Tiên Mộc.